Çocukla Birlikte Katılım

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi 0-18 yaş arası her bireyi çocuk olarak kabul etmektir. Bu sözleşme dünya üzerinde yaşayan tüm çocuklara tanınan evrensel hakları içerisinde bulundurmaktadır. Ancak günümüzdeki Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin temelleri, 1920 yılında Çocuklara Yardım Birliği’nin Kurulması oluşmuştur. Bu durum çocuk hakları sorununun tarihler içerisinde var olduğunu ortaya koymaktadır. Lakin Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi 20 Kasım 1989 yılında benimsenmiş olsa da bu sözleşme ülkemizde 1990 yılında kabul edilmiş, 1995 yılında ise uygulanmaya başlanmıştır.

Var olan bu sözleşme 4 temel ilke çerçevesinde ele alındığında, katılım hakkının önemini de vurgulamak gerekmektedir. Sözleşmenin 12. maddesinde de yer aldığı gibi her çocuk kendisini ilgilendiren konularda görüşünü bildirme hakkına sahiptir. Katılım Hakkı’yla ilişkili olan diğer hakları ise sözleşmede belirtilmiştir. Ancak katılım denildiğinde yalnızca çocuğun görüşlerinin alınması olarak düşünülmemelidir. Çocukların etkin katılımı için çocuklarla fikir alışverişinde bulunmak ve bilgi aktarımı esnasında dönüt vermek de gerekmektedir. İyi bir dinleyici olmak elbette önemlidir. Ancak çocukların katılım gösterdikleri konularda dikkate alınıp alınmadıklarını somut olarak görmeleri adına, geri bildirimde bulunmak gerekmektedir. Sözleşmenin genel yorumunda da bu hususlar yer almaktadır. Aksi durumda, R.Hart’ın katılım basamaklarındaki ilk üç basamağında,  göstermelik katılımın etkin olduğu görülecektir. Çocuk katılımı ile ilişkili olarak Avrupa Çocuk Hakları Stratejisi bu konu üzerinde vurgu yapmaktadır. Bunun yanı sıra çocuk katılımın sağlanması için bazı mekanizmalar bulunmaktadır. Bunlar; Çocuk İl Komiteleri, Ulusal Çocuk Formları, Çocuk Dostu Kentler, Çocuk Meclisi, Kamu Denetçiliği Kurumu (OMBUDSMAN) ve TBMM Çocuk Hakları İzlem Komitesi’dir.

Çocuk katılımın sağlanması bu mekanizmaların varlığı ile etkinleştirilmektir. Ayrıca katılım konusunda yetişkinlerin bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Yetişkin cephesinde çocuk katılımı konusunda yalnızca çocuğun ifadesinin dinlemesi olarak var olan olgunun değiştirilmesi adına yetişkin bilinçlendirilmesi önemlidir. Bilinçlendirme ile çocukla beraber katılım oluşmasına katkı sağlayacaktır. Bunun yanı sıra çocuklara da haklarının anlatılması gerekmektedir. Çocuk katılımı konusunda da yine 4 temel ilkede yer alan çocuğun üstün yararı ilkesi dikkate alınmalıdır.

Yazan:

Sıla Gülcan

Sosyal İklim Derneği Gönüllüsü

Kaynakça

• IŞIKÇI, Y. (2019). Çocuk Haklarının Geliştirilmesinde Çocuk Katılım Mekanizmalarının Etkinliği Üzerine Bir Örnek Olay İncelemesi: Ankara Büyükşehir Belediyesi Çocuk Meclisi Çalışmaları. Igdir University Journal of Social Sciences, (17).
• IŞIKÇI, Y. M. (2019) KAMU YONETIMI ve ÇOCUK, Astana yayınları, Ankara,s.61-82
• Çakırer Özservet, Y. (2014). Katılım Merdiveni’ve Çocukları Kente Katma Çabalarımız.